Jakie hormony wytwarza organizm kobiety i za co odpowiadają?

Hormony to substancje chemiczne, które regulują niemal wszystkie funkcje organizmu. U kobiet pełnią one szczególną rolę, wpływając na cykl menstruacyjny, płodność, metabolizm, zdrowie psychiczne i ogólną kondycję organizmu. Ich nadmiar lub niedobór może prowadzić do licznych problemów zdrowotnych, dlatego warto wiedzieć, jakie hormony są najważniejsze i jak działają.

Estrogen – hormon kobiecości

Za co odpowiada estrogen?

• Regulacja cyklu menstruacyjnego
• Wpływ na płodność i dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych
• Utrzymanie zdrowia skóry, włosów i kości
• Wspieranie funkcji mózgu i ochrony układu sercowo-naczyniowego

Co się dzieje, gdy jest zaburzony?

Nadmiar estrogenu może prowadzić do zaburzeń miesiączkowania, wzrostu masy ciała i problemów z układem sercowo-naczyniowym. W kontekście zdrowia psychicznego może prowadzić do wahań nastroju, zwiększonej drażliwości, stanów lękowych oraz podatności na depresję, a także problemów ze snem. 

Niedobór często wiąże się z bezsennością, suchością skóry i błon śluzowych (w tym suchość pochwy), spadkiem libido, uderzeniami gorąca i osteoporozą. Szczególnie w okresie menopauzy, często wiąże się z obniżeniem nastroju, apatią, zaburzeniami koncentracji i większym ryzykiem depresji. Estrogen wpływa na poziom serotoniny i dopaminy, dlatego jego zaburzenia mogą negatywnie oddziaływać na równowagę emocjonalną i zdrowie psychiczne kobiet.

Progesteron – hormon równowagi

Za co odpowiada progesteron?

• Przygotowanie organizmu i utrzymanie ciąży
• Regulacja cyklu menstruacyjnego
• Wspieranie stabilności emocjonalnej

Co się dzieje, gdy jest zaburzony?

Nadmiar progesteronu u kobiet może objawiać się obrzękami, zatrzymywaniem wody w organizmie, a także żylaki. Nadmiar progesteronu może również łączyć się z niewydolnością wątroby, zespołem nadnerczowo-płciowym, zespołem policystycznych jajników, nowotworami nadnercza lub jajników. W kontekście zdrowia psychicznego może powodować zmęczenie, obniżenie nastroju, drażliwość, a nawet stany depresyjne, ponieważ wpływa na układ nerwowy i może zwiększać wrażliwość na stres. 

Niedobór progesteronu może prowadzić do problemów z zajściem w ciążę, nieregularnych miesiączek, a także zwiększonej podatności na stres i lęki, bezsenności oraz wahań nastroju, zwłaszcza w okresie przedmenstruacyjnym i menopauzalnym. Progesteron działa uspokajająco na mózg, dlatego jego niewystarczający poziom może zaburzać równowagę emocjonalną i zwiększać podatność na depresję oraz stany lękowe.

Prolaktyna – hormon macierzyństwa

Za co odpowiada prolaktyna?

• Pobudzanie laktacji po porodzie
• Regulacja poziomu estrogenu i progesteronu
• Wpływ na funkcjonowanie układu odpornościowego

Co się dzieje, gdy jest zaburzony?

Podwyższony poziom prolaktyny może prowadzić do zaburzeń miesiączkowania, problemów z płodnością oraz nadmiernej produkcji mleka u kobiet, które nie są w ciąży. Nadmiar prolaktyny u kobiet może prowadzić do wahań nastroju, zwiększonej drażliwości, stanów lękowych oraz depresji, co często obserwuje się przy hiperprolaktynemii. Może także powodować chroniczne zmęczenie i obniżone libido, co dodatkowo wpływa na samopoczucie i jakość życia. 

Z kolei niedobór prolaktyny jest rzadki, ale może wiązać się z osłabieniem więzi emocjonalnej, zwłaszcza w okresie połogu, co może zwiększać ryzyko depresji poporodowej. Do charakterystycznych objawów niedoboru prolaktyny należy brak laktacji po porodzie, brak miesiączki oraz objawy niedoczynności tarczycy i kory nadnerczy.

Oksytocyna – hormon miłości i więzi

Za co odpowiada oksytocyna?

• Wzmacnianie więzi emocjonalnych (np. między matką a dzieckiem, partnerami)
• Ułatwienie porodu i laktacji
• Redukcja stresu i poprawa nastroju

Co się dzieje, gdy jest zaburzony?

Nadmiar oksytocyny u kobiet może prowadzić do obniżonego ciśnienia krwi, nadmiernego przywiązania, zwiększonej wrażliwości emocjonalnej, zaburzeń snu, oraz skłonności do zachowań agresywnych i depresji, zwłaszcza w sytuacjach społecznego odrzucenia. 

Z kolei jej niedobór może prowadzić do osłabienia zdolności do budowania więzi, zmniejszenia libido, zwiększenia masy ciała czy trudności ze snem. Niskie stężenie oksytocyny skutkuje również zaburzeniami nastroju, zwiększonym poczuciem samotności i prowadzić do problemów z regulacją emocji, co może przyczyniać się do depresji.

Testosteron u kobiet – hormon energii i libido

Za co odpowiada testosteron?

• Wspieranie libido i funkcji seksualnych
• Regulacja masy mięśniowej i poziomu energii
• Poprawa koncentracji i zdolności poznawczych

Co się dzieje, gdy jest zaburzony? 

Nadmiar testosteronu u kobiet może powodować nadmierne owłosienie, obniżenie tonu głosu, trądzik i nieregularne miesiączki. Może również prowadzić do zwiększonej agresji, spadku libido, wahań nastroju, a także problemów z impulsywnością i kontrolą emocji. 

Natomiast jego niedobór może prowadzić do przewlekłego zmęczenia, obniżenia nastroju, spadku motywacji oraz trudnościami w odczuwaniu przyjemności, co może zwiększać ryzyko depresji i lęku. 

Insulina – hormon metabolizmu

Za co odpowiada insulina?

• Regulacja poziomu cukru we krwi
• Magazynowanie energii w postaci tłuszczu
• Wpływ na metabolizm węglowodanów

Co się dzieje, gdy jest zaburzony?

Nadmiar insuliny u kobiet, często związany z insulinoopornością, która może prowadzić do problemów z utrzymaniem prawidłowej masy ciała, zmęczenia i zwiększa ryzyko cukrzycy typu 2. Inne objawy nadmiaru insuliny to wahania nastroju, drażliwość, przewlekłe zmęczenie oraz zwiększone ryzyko depresji i zaburzeń lękowych. 

Niedobór insuliny, tak jak w cukrzycy, może powodować mgłę mózgową, zaburzenia koncentracji, drażliwość i większą podatność na stres, co negatywnie wpływa na ogólne samopoczucie psychiczne. Wahania poziomu cukru we krwi, wynikające z zaburzeń insulinowych, mogą również przyczyniać się do epizodów lękowych i trudności w regulacji emocji.

Kortyzol – hormon stresu

Za co odpowiada?

• Reakcja organizmu na stres
• Regulacja poziomu glukozy i ciśnienia krwi
• Wspieranie funkcji odpornościowych

Co się dzieje, gdy jest zaburzony?

Nadmiar kortyzolu, często spowodowany przewlekłym stresem, może prowadzić do stanów lękowych, depresji, problemów ze snem, problemów trawiennych, osłabienia odporności oraz trudności w regulacji emocji. 

Z kolei jego niedobór, występujący np. w niewydolności nadnerczy, może powodować chroniczne zmęczenie, apatię, obniżony nastrój i zwiększoną podatność na stres. Zaburzenia poziomu kortyzolu mogą również negatywnie wpływać na pamięć, koncentrację i ogólną stabilność emocjonalną.

Jak psychoterapia może pomóc pacjentkom z problemami hormonalnymi?

Psychoterapia może wspierać kobiety z problemami hormonalnymi, pomagając im lepiej radzić sobie z wahaniami nastroju, lękiem czy depresją, które często towarzyszą zaburzeniom hormonalnym, takim jak PMS, PCOS czy menopauza. Terapeuta pomaga pacjentce zrozumieć, w jaki sposób hormony wpływają na jej emocje i zachowanie, co zwiększa samoświadomość i pozwala na skuteczniejsze zarządzanie trudnymi momentami. Techniki terapii poznawczo-behawioralnej (CBT) czy dialektyczno-behawioralnej (DBT) uczą strategii regulacji emocji, redukcji stresu i poprawy jakości snu, co może łagodzić skutki zaburzeń hormonalnych. Dodatkowo, psychoterapia wspiera budowanie zdrowych nawyków, które wspomagają równowagę hormonalną, takich jak dbałość o dietę, aktywność fizyczną i zarządzanie stresem. Dzięki temu kobiety mogą odzyskać większą kontrolę nad swoim samopoczuciem i poprawić jakość życia.

Jak dbać o równowagę hormonalną?

Zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna, odpowiednia ilość snu i skuteczne metody radzenia sobie ze stresem mogą pomóc w utrzymaniu prawidłowej gospodarki hormonalnej. Jeśli jednak pojawiają się objawy wskazujące na zaburzenia hormonalne, warto skonsultować się ze specjalistą i wykonać odpowiednie badania.

Hormony odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu organizmu kobiety, wpływając na zdrowie fizyczne i psychiczne. Ich równowaga jest niezwykle ważna dla dobrego samopoczucia i jakości życia. Jeśli zauważasz u siebie objawy zaburzeń hormonalnych, nie zwlekaj – skonsultuj się ze specjalistą, aby zadbać o swoje zdrowie.