Jak cztery podstawowe deficyty nadmiernej kontroli utrudniają funkcjonowanie społeczne?

Nadmierna kontrola towarzyszy wielu trudnościom emocjonalnym i behawioralnym, wpływając na funkcjonowanie społeczne oraz wewnętrzne mechanizmy radzenia sobie z problemami. Osoby borykające się z tym problemem często charakteryzują się kilkoma istotnymi deficytami, które utrudniają im adaptację i powodują różne trudności w codziennym życiu. W artykule wyjaśniam, jakie są cztery podstawowe deficyty związane z nadmierną kontrolą. 

1. Niska receptywność i otwartość 

Osoby z niską otwartością na nowe, nieprzewidziane lub niepewne informacje często unikają ryzyka i nowych wyzwań. Wykazują tendencję do podejrzliwości oraz nadgorliwości wobec potencjalnych zagrożeń. Ich skłonność do dyskredytowania lub odrzucania krytycznych informacji zwrotnych dodatkowo pogłębia ich problemy z adaptacją w dynamicznie zmieniającym się środowisku. 

2. Niska elastyczność kontroli

Drugi deficyt obejmuje kompulsywną potrzebę organizacji i porządku, nadmierny perfekcjonizm oraz wysokie poczucie obowiązku społecznego. Osoby te często angażują się w nadmierne planowanie i analizowanie sytuacji, co prowadzi do sztywnych zachowań opartych na określonych regułach i wysokiej pewności moralnej. Taki sposób funkcjonowania może prowadzić do przeciążenia psychicznego i trudności w radzeniu sobie z nieprzewidywalnymi wyzwaniami. 

3. Powszechne hamowanie ekspresji emocjonalnej 

Kolejny deficyt to związany z emocjami – objawia się on trudnościami w adekwatnym wyrażaniu emocji. Osoby te często hamują swoje uczucia, co prowadzi do nieodpowiednich reakcji emocjonalnych, np. okazywania nieszczerego uśmiechu w niekomfortowych sytuacjach. Niska świadomość emocjonalna i cielesna dodatkowo komplikuje ich zdolność do radzenia sobie z trudnymi emocjami. 

4. Niski poziom więzi społecznych i bliskości 

Ostatni deficyt dotyczy sfery relacji interpersonalnych. Osoby z tym problemem często wycofują się z życia społecznego, porównują się z innymi oraz odczuwają wyraźne poczucie odmienności. Ich relacje są powierzchowne, a obniżona empatia oraz rosnąca zazdrość i rozgoryczenie dodatkowo utrudniają im nawiązywanie bliskich więzi z innymi ludźmi. 

Jak radzić sobie z nieadaptacyjną nadmierną kontrolą? 

Aby radzić sobie z czterema podstawowymi deficytami nadmiernej kontroli, warto pracować nad otwartością na nowe doświadczenia, stopniowo stawiając czoła lękom i podejmując kontrolowane ryzyko. Rozwijanie elastyczności w podejściu do kontroli można wspierać terapią dialektyczno-behawioralną (DBT), która pomaga oswoić perfekcjonizm i kompulsywne zachowania. Ważnym elementem jest także trening wyrażania emocji, w którym praktyka uważności oraz komunikacji uczy, jak lepiej rozpoznawać i wyrażać swoje uczucia. Aby zbudować głębsze więzi społeczne, warto zaangażować się w grupy wsparcia i rozwijać empatię, co pomoże nawiązywać lepsze relacje. Każdy z tych deficytów można przezwyciężyć przy odpowiednim zaangażowaniu i wsparciu terapeutycznym, co prowadzi do lepszego funkcjonowania i satysfakcji z życia. Jeśli czujesz, że ten temat Cię dotyczy możesz napisać do mnie i umówić się na konsultację.