Osobowość zależna - Jak lęk przed samotnością może przejąć kontrolę nad życiem?

Osobowość zależna (DPD, z ang. Dependent Personality Disorder) to zaburzenie osobowości charakteryzujące się nadmierną potrzebą wsparcia i troski ze strony innych osób. Osoby z tym zaburzeniem często podporządkowują się innym, aby uniknąć samotności lub odrzucenia. Główne objawy osobowości zależnej skupiają się na potrzebie bezpieczeństwa emocjonalnego, co przekłada się na trudności w funkcjonowaniu bez wsparcia innych.

Co to jest osobowość zależna?

Osobowość zależna to zaburzenie psychologiczne z grupy zaburzeń osobowości, które prowadzi do silnej zależności emocjonalnej od innych osób. Osoby z DPD odczuwają chroniczną potrzebę opieki i wsparcia, co sprawia, że często unikają odpowiedzialności i podejmowania decyzji na własną rękę. Potrzebują stałej obecności osób, które pomogą im przejść przez trudności dnia codziennego, co często kończy się podporządkowaniem ich życia potrzebom innych osób. Z powodu tej silnej zależności, osoby z DPD mają problemy z utrzymaniem zdrowych relacji oraz odczuwają silny lęk przed odrzuceniem i samotnością.

Kryteria diagnostyczne osobowości zależnej według DSM-5

Uogólniona i nadmierna potrzeba podlegania opiece, co prowadzi do rozwoju zachowań uległych i nadmiernego przywiązania oraz do obaw przed oddzieleniem, rozpoczynająca się u młodych dorosłych i występująca w różnych warunkach, charakteryzująca się co najmniej czterema z poniższych:

1. Trudność w podejmowaniu codziennych decyzji bez nieustannego sięgania po rady i wsparcie ze strony innych.
2. Potrzeba obecności osób, które przejmą odpowiedzialność za większość zasadniczych dziedzin życia.
3. Trudności w wyrażaniu sprzeciwu wobec innych w obawie przed utratą wsparcia lub aprobaty. (Uwaga: nie obejmuje realistycznych obaw przed odwetem).
4. Trudności w inicjowaniu projektów lub robieniu czegoś samodzielnie (wynikające raczej z braku zaufania wobec własnych sądów lub zdolności niż z braku motywacji lub energii).
5. Nadmierne starania mające na celu uzyskanie wsparcia psychicznego ze strony innych, prowadzące do dobrowolnego robienia rzeczy nieprzyjemnych.
6. Poczucie niewygody lub bezradności związane z samotnością, wynikające z obawy o niezdolność do zaopiekowania się samym sobą.
7. Gwałtowne poszukiwanie nowych związków jako źródeł opieki i wsparcia, gdy kończą się dotychczasowe związki.
8. Nierealistyczne pochłonięcie obawami przed byciem pozbawionym opieki i konieczność zajęcia się samym sobą.

Diagnoza osobowości zależnej

Osobowość zależną diagnozują specjaliści zdrowia psychicznego, tacy jak psychologowie kliniczni i psychiatrzy, którzy mają doświadczenie w rozpoznawaniu zaburzeń osobowości. Proces diagnostyczny obejmuje szczegółowy wywiad kliniczny, podczas którego specjalista ocenia zachowania i wzorce funkcjonowania pacjenta oraz analizuje jego historię zdrowia psychicznego.

Jak leczyć osobowość zależną?

Leczenie osobowości zależnej opiera się na psychoterapii, a jedną z najskuteczniejszych metod jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT). Terapia CBT pomaga pacjentom rozpoznać i zmienić wzorce myślenia oraz zachowania, które wzmacniają ich zależność od innych. Kolejną skuteczną metodą jest terapia interpersonalna, w której pacjent uczy się budować zdrowsze relacje i rozwijać umiejętność samodzielności. W przypadkach, gdy DPD współwystępuje z objawami depresji lub silnego lęku, lekarze mogą zalecić farmakoterapię jako wsparcie. Skutecznym narzędziem może być także terapia grupowa, jak np. Trening umiejętności, która pozwala na przełamywanie lęków społecznych i wspiera pacjenta w nauce bardziej asertywnych wzorców interakcji z innymi.

Osobowość zależna to zaburzenie charakteryzujące się nadmierną potrzebą wsparcia i lękiem przed samotnością. Osoby z tym zaburzeniem mogą mieć trudności z samooceną i funkcjonowaniem bez wsparcia innych. Diagnoza i terapia są kluczowe dla poprawy jakości życia i rozwinięcia zdolności do podejmowania samodzielnych decyzji. Dzięki skutecznej terapii, pacjenci z osobowością zależną mogą zyskać większą kontrolę nad własnym życiem i nauczyć się budować zdrowsze relacje.