Zaburzenie osobowości typu borderline (BPD) – Kryteria diagnostyczne i jak je rozpoznać?

Zaburzenie osobowości typu borderline (BPD, z ang. Borderline Personality Disorder) to jedno z najbardziej złożonych i często niezrozumianych zaburzeń psychicznych. Osoby cierpiące na BPD mogą doświadczać intensywnych emocji, trudności w relacjach interpersonalnych oraz zmienności nastroju, co może znacznie wpływać na jakość ich życia. Wczesne rozpoznanie tego zaburzenia oraz odpowiednie leczenie są kluczowe dla poprawy funkcjonowania i redukcji cierpienia pacjentów.

Co to jest zaburzenie osobowości typu borderline?

Zaburzenie osobowości typu borderline, czyli inaczej osobowość z pogranicza, charakteryzuje się niestabilnością emocjonalną, trudnościami w relacjach międzyludzkich oraz impulsywnością. Osoby z BPD często doświadczają skrajnych wahań nastroju, co może prowadzić do problemów w relacjach rodzinnych, zawodowych i społecznych. Choć osoby z zaburzeniem osobowości typu borderline nawiązują bliskie relacje, często czują się odizolowane i niezrozumiane. Zaburzenie to może prowadzić do zachowań autodestrukcyjnych, takich jak samookaleczanie oraz do chronicznego uczucia pustki. Należy również podkreślić, że zaburzenie osobowości typu borderline to nie choroba, lecz zaburzenie osobowości.

Kryteria diagnostyczne BPD według DSM-5

Zgodnie z DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), zaburzenie osobowości typu borderline, charakteryzuje się stałym wzorcem zachowań i doświadczania emocji, polegającym na niestabilności związków międzyludzkich, zmienności w zakresie postrzegania samego siebie i reakcji emocjonalnych oraz znaczną impulsywnością, rozpoczynający się u młodych dorosłych i występujący w różnych warunkach, charakteryzujący się co najmniej pięcioma z poniższych:

1. Desperacki wysiłek wkładany w unikanie wyobrażonego odrzucenia przez innych (Uwaga: Nie obejmuje zachowań samobójczych i samookaleczania się, opisanych w punkcie 5).
2. Niestabilne i burzliwie przebiegające związki międzyludzkie, charakteryzujące się wahaniami między skrajnymi stanami - idealizowaniem lub pozbawianiem wartości.
3. Zakłócenie poczucia własnej tożsamości: wyraźny i trwale niestabilny obraz samego siebie lub własnego „ja".
4. Impulsywność, okazywana w co najmniej dwóch obszarach, stwarzająca potencjalne zagrożenie (np. wydatki, seks, nadużywanie substancji, lekkomyślna jazda, objadanie się) (Uwaga: Nie obejmuje zachowań samobójczych i samookaleczania się, opisanych w punkcie 5).
5. Nawracające zachowania, gesty lub groźby samobójcze albo samookaleczenia.
6. Niestabilność reakcji emocjonalnych spowodowana zmiennością nastroju w zależności od warunków (np. nasilone epizody dysforii, drażliwość lub lęk utrzymujące się do kilku godzin, rzadko dłużej niż kilka dni).
7. Przewlekłe poczucie pustki.
8. Niedostosowane zachowania, poczucie gniewu i trudności w panowaniu nad nim (np. częste wybuchy złości, utrzymujące się poczucie gniewu, powtarzający się udział w bójkach).
9. Związane z czynnikami stresowymi, przemijające wyobrażenia paranoidalne lub bardzo nasilone objawy dysocjacyjne.

Jak rozpoznać zaburzenie osobowości typu borderline (BPD)?

Diagnoza zaburzenia osobowości typu borderline (BPD) jest przeprowadzana przez specjalistów zdrowia psychicznego, takich jak psychiatrzy lub psychoterapeuci, którzy posiadają doświadczenie w pracy z zaburzeniami osobowości. Proces ten zwykle obejmuje szczegółową ocenę kliniczną, w tym wywiad psychologiczny, gdzie specjalista ocenia historię życia pacjenta, obecne objawy oraz ich wpływ na codzienne funkcjonowanie. 

Jak leczyć zaburzenie osobowości typu borderline (BPD)?

Ważne jest, aby osoby z takimi objawami BPD szukały profesjonalnej pomocy, ponieważ zaburzenie to może prowadzić do wielu wyzwań, zarówno dla pacjentów, jak i dla ich bliskich. Leczenie zaburzenia osobowości typu borderline (BPD) opiera się głównie na psychoterapii, z czego najbardziej efektywna okazała się terapia dialektyczno-behawioralna (DBT), stworzona specjalnie dla osób z BPD. DBT uczy pacjentów regulacji emocji, radzenia sobie z impulsywnością oraz poprawy relacji interpersonalnych. W niektórych przypadkach stosuje się również farmakoterapię, zwłaszcza w celu leczenia współistniejących zaburzeń, takich jak depresja czy lęk. Skuteczność leczenia może zwiększyć wsparcie grupowe i udział w programach psychoedukacyjnych. Kombinacja tych metod pomaga pacjentom osiągnąć większą stabilność emocjonalną i poprawić jakość życia.

Zaburzenie osobowości typu borderline to skomplikowane zaburzenie, które wpływa na wiele aspektów życia pacjentów. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie, takie jak terapia DBT, mogą znacznie poprawić jakość życia osób z BPD. Jeśli podejrzewasz u siebie lub u bliskiej osoby objawy zaburzenia osobowości typu borderline (BPD), skonsultuj się z doświadczonym specjalistą. Jeśli masz pytania lub chcesz skorzystać z konsultacji - napisz do mnie.